HUG HOUSE [สุขนี้ที่บ้านเรา]: [มีคลิป] สุรินทร์ “กำเคียว เกี่ยวฝัน" ที่กันตรง

“พื้นที่แห่งการเรียนรู้ ศึกษาวิถีธรรมชาติของชาวนาต้นแบบ กับโรงเรียนขนาดเล็กที่จัดการตนเองเพื่อลูกหลานจะได้มีทักษะและหวงแหนวิถีของบรรพบุรุษ”

เรื่อง-ภาพ โดย ขวัญชิต โพธิ์กระสังข์

เพราะทุกพื้นที่มีเรื่องราว เพราะทุกชุมชนมีสิ่งดีงามมากมาย และทุก ๆ ที่ล้วนมีอะไรให้เราได้เรียนรู้อยู่ตลอด

บ่อยครั้งที่การเดินทางทำให้ได้พบเจอสิ่งใหม่ ๆ ดี ๆได้พบเจอ ได้พูดคุย ได้เรียนรู้ไปพร้อม ๆ กัน แต่ในขณะเดียวกันบ้านเกิดของเราเองก็มีดีอยู่มากมาย หลากหลายมิติ มุมมอง อยู่ที่เราจะมองเห็น

หากต้องเอ่ยถึงสถานศึกษา ที่แห่งนี้ก็คือหนึ่งในสถานศึกษาที่ต้องเอ่ยถึง ที่มีการจัดการโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นหลักจริง ๆ แม้จะเป็นโรงเรียนขนาดเล็ก แต่การจัดการยิ่งใหญ่เกินตัว และจัดการเสมือนองค์กรชุมชนที่ทุกฝ่ายมีบทบาทพอ ๆ กัน+

ที่นี่คือโรงเรียนบ้านกันตรง ต.บึง อ.เขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์

ครั้งนี้ (เสาร์ 9 พฤศจิกายน 2562) เป็นการเดินทางครั้งที่ 4 สำหรับผมเองในรอบปีนี้ ด้วยมีภารกิจนำเสนอเรื่องราวจากชุมชนแห่งนี้ผ่านรายการ “นักข่าวพลเมือง” และรายการสารคดี “ที่นี่บ้านเรา” ในตอน “กวยเซียนเตรี๊ยะ เด็กเลี้ยงควายที่กันตรง” ที่มีการนำเสนอและออกอากาศไปแล้วทางช่อง ไทยพีบีเอส (เมื่อ วันพุธที่ 16 ตุลาคม 2562) 4 ครั้งก่อนคือการเดินทางมาเรียนรู้และนำเสนอผ่านรายการฯ แต่คราวนี้คือการเดินทางมาร่วมยินดีกับผลผลิตของการร่วมแรงร่วมใจของชุมชนอีกหน ที่มีการลงแขกเกี่ยวข้าว นับว่าเป็นเรื่องที่น่าภูมิใจสำหรับตัวเองด้วย

พิณี หาสุข ครูใหญ่โรงเรียนบ้านกันตรง กล่าวว่า “วันนี้เรามีกิจกรรมลงแขกเกี่ยวข้าว เราใช้ชื่อกิจกรรมว่า “จับเคียว เกี่ยวขวัญ” เป็นปีที่ 12 เป็นข้าวมะลิอินทรีย์ 105 บนแปลงนาคุณธรรมจำนวน 8 ไร่ วันนี้พิเศษกว่าทุกปีที่มีเครือข่ายนักเรียนเยาวชนกลุ่มลูกโลกสีเขียว จำนวน 8 จังหวัดอีสานตอนล่าง ซึ่งมาเข้าอบรมทำหลักสูตรสิ่งแวดล้อมศึกษา ในปีหนึ่ง ๆ จะได้ข้าว 3 ตันกว่า ๆ บางปีก็ได้ 4 ตัน อยู่ที่ความสวยงามของข้าว

ข้าวทั้งหมดนี้ จะนำเข้าโครงการอาหารกลางวันนักเรียน 100 % เป็นอาหารปลอดภัย เด็กจะได้รับข้าวที่มีคุณภาพและปลอดภัย”

รณกร เผ่าวิจารณ์ นายอำเภอเขวาสินรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ กล่าวว่า “เห็นภาพบรรยากาศแบบนี้แล้ว นึกถึงภาพสมัยเด็ก ที่เราลงแขกเกี่ยวข้าว เป็นการช่วยกันในหมู่พี่น้องชาวนา ได้พูดคุยหยอกล้อ กระเซ้าเหย้าแหย่กันไป ที่นี่เป็นได้ทั้งแหล่งเรียนรู้ต้นแบบ เป็นทั้งศูนย์เรียนรู้ ที่สำคัญที่เราเห็นคือน้อง ๆ ซึ่งเด็กยุคใหม่เขาไม่รู้จักการเกี่ยวข้าว การดำนา ให้น้อง ๆ เขาได้ดำนาเป็น เกี่ยวข้าวเป็น รู้จักมัดฟ่อนข้าว ไม่ใช่ใช้รถเกี่ยวแล้วสำเร็จเป็นเมล็ดเลย ถือว่าเป็นสิ่งที่ดีมากครับ”

ด้าน จีรภัฐร์ ลาทอง นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนจอมพระประชาสรรค์ จังหวัดสุรินทร์ กล่าวว่า “มากับเพื่อน ๆ สิบกว่าคนและคณะครู มาร่วมกิจกรรมเกี่ยวข้าว รวมถึงได้มาทำรายงานส่งคุณครูผ่านงานสารคดีด้วย ได้ความสนุกสนานได้เรียนรู้มากมาย และได้เพื่อนใหม่ ๆ ด้วยค่ะ”

ทัศวรรณ ศรีชาเชต โรงเรียนปลาค้าววิทยานุสรณ์ จังหวัดอำนาจเจริญ กล่าวว่า “มาเรียนรู้กับพื้นที่ที่นี่ เรามากัน 6 คน โดยมีนักเรียน 3 คนและคุณครูรวมถึงครูภูมิปัญญาด้วย มาเรียนรู้ร่วมกันได้เห็นระบบนิเวศน์ที่สัมพันธ์กัน และความอบอุ่นของชุมชนที่นี่ที่ช่วยเหลือกัน ได้มาร่วมเกี่ยวและเก็บฟ่อนข้าวช่วยกัน สนุกมากค่ะ”

เช่นเดียวกับ ศิริกัญญา สุวรรณคำ คุณครูจากโรงเรียนบ้านอีเซ (คุรุราษฎร์วิทยา) อ.โพธิ์ศรีสุวรรณ จ.ศรีสะเกษ กล่าวว่า “ได้มาเห็นธรรมชาติของจริง นักเรียนได้มาลงมือเกี่ยวข้าวด้วยมือตัวเองจริง ๆ ถือว่าเป็นสิ่งดี ๆ ที่ได้มีโอกาสพานักเรียนมาร่วมกิจกรรมครั้งนี้ มีความสุขมากได้เห็นความร่วมมือหลายภาคส่วนที่ไม่ใช่แค่นักเรียนในโรงเรียน แต่ยังมีพระสงฆ์ ชุมชน ทหาร ตำรวจ เป็นภาพบรรยากาศที่หาชมได้ยาก รู้สึกอบอุ่นที่ทุกคนร่วมมือกัน”

ด้าน ปรีชา อนันตา พลทหาร จาก มทบ.25 จ.สุรินทร์ กล่าวว่า “ได้ร่วมลงแขกเกี่ยวข้าวอย่างนี้แล้วคิดถึงบ้านตัวเองเลย และภาพแบบนี้หาชมไม่ได้แล้ว หายากมากเพราะทุกคนก็ต่างเร่งรีบ ใช้รถเกี่ยวนวดเข้ากันหมดเลย ถ้าได้มีแบบนี้ทำให้พี่น้องญาติมิตรจะได้มาร่วมกัน คงดีมากครับ อบอุ่นมากครับ”
.

แปลงนาแห่งนี้ เมื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตข้าวเสร็จแล้ว จะถูกแปรสภาพเป็นแปลงสวนเกษตรที่จะมีการปลูกพืชผักต่อไป ใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์ โดยจะมีกิจกรรมต่อมาคือ “พ่อขุด แม่ปลูก ลูกดูแล” ทั้งหมดทั้งมวลคือการเรียนรู้บูรณาการร่วมกันของโรงเรียน ชุมชนและเครือข่ายฯ ต่อไป

นี่คงเป็นอีกเพียงแค่กิจกรรมหนึ่งเท่านั้นที่โรงเรียนขนาดเล็กแห่งนี้ได้จัดขื้น เพื่อรักษาวิถีวัฒนธรรม รากเหง้าของบรรพบุรุษให้ลูกหลานได้เรียนรู้และได้สัมผัสเอาไว้ หากไม่ทำก็คงจะสูญสิ้นไปในไม่ช้า และเป็นการฝึกทักษะให้ลูกหลานนักเรียนได้ใช้ทักษะให้เกิดประโยชน์ในสังคมยุคปัจจุบัน